کمپرسور کولر خودرو یکی از مهمترین اجزای سیستم تهویه مطبوع (کولر) خودرو است که وظیفه پمپاژ و گردش مایع مبرد (گاز خنک کننده) در این سیستم را بر عهده دارد.
کمپرسور کولر خودرو نقش اصلی را در سیستم تهویه مطبوع خودرو بر عهده دارد. کمپرسور با چرخش پیستون یا روتور داخلی خود، گاز مبرد (گاز خنک کننده) را از محفظه مکش می‌کشد و آن را متراکم می‌کند. گاز مبرد متراکم شده توسط کمپرسور به کندانسور (رادیاتور کولر) هدایت می‌شود. در کندانسور، گاز فشرده شده گرمای خود را از دست می‌دهد و به مایع تبدیل می‌شود. مایع مبرد سپس از شیر انبساط عبور می‌کند و فشار آن کاهش می‌یابد. این امر باعث تبخیر سریع مایع و کاهش دمای آن می‌شود.
مایع مبرد سرد شده وارد اواپراتور (المنت کولر) می‌شود. یک فن هوای گرم کابین را از روی اواپراتور عبور می‌دهد تا هوا خنک شود. گاز مبرد گرم شده پس از عبور از اواپراتور، دوباره به کمپرسور برمی‌گردد تا چرخه تکرار شود. بنابراین کمپرسور با فشرده کردن و گردش مداوم گاز مبرد در سیستم، باعث خنک شدن هوای کابین خودرو می‌شود.
کمپرسور با چرخش و حرکت پیستون یا روتور داخلی خود، گاز مبرد را مکش، متراکم و به قسمت‌های بعدی سیستم کولر مانند کندانسور هدایت می‌کند. این فرآیند باعث گردش مداوم گاز مبرد و در نتیجه خنک شدن هوای کابین می‌شود. کمپرسور معمولاً از طریق یک تسمه به میل لنگ موتور متصل است و با روشن شدن کولر خودرو، شروع به کار می‌کند.
انواع متداول کمپرسورهای کولر خودرو عبارتند از:
- کمپرسور پیستونی (استفاده از پیستون برای فشرده سازی گاز)
- کمپرسور روتاری (فشرده سازی با چرخش تیغه‌ها)
- کمپرسور حلزونی (فشرده سازی با حرکت مارپیچی دو شفت)
کمپرسور یکی از گران‌ترین اجزای سیستم کولر است و خرابی آن می‌تواند علائمی مانند عدم خنک شدن کابین، صدای غیرعادی و بوی نامطبوع را به همراه داشته باشد.
نشانه‌های اصلی خرابی کمپرسور کولر خودرو عبارتند از:
- صدای غیرعادی و مزاحم هنگام روشن کردن کولر : این صداها می‌تواند ناشی از خرابی بلبرینگ‌ها، پیستون‌ها یا سایر قطعات داخلی کمپرسور باشد و نشان دهنده خرابی قریب الوقوع آن است.
- باد گرم از کولر : اگر با وجود روشن بودن کولر، هوای خنکی از آن خارج نمی‌شود، احتمالاً کمپرسور قادر به گردش مناسب گاز مبرد نیست.
- بوی نامطبوع از کولر : چنانچه هنگام روشن کردن کولر، بویی شبیه به بوی سوختگی یا تعفن استشمام شود، می‌تواند نشانه خرابی کمپرسور و نشت گاز مبرد باشد.
- نشت روغن از کمپرسور : اگر روغن از اتصالات یا محفظه کمپرسور نشت کند، نشان دهنده فرسودگی واشرها و آسیب داخلی آن است.
- افزایش مصرف سوخت : خرابی کمپرسور باعث افزایش بار روی موتور و در نتیجه افزایش مصرف سوخت می‌شود.
در صورت مشاهده این علائم، بهتر است هرچه سریعتر کمپرسور کولر را توسط یک تعمیرکار متخصص بررسی و در صورت لزوم تعویض کنید.
- نوع و کیفیت کمپرسور : انواع مختلف کمپرسورها مانند پیستونی، روتاری و حلزونی کارایی متفاوتی دارند. کیفیت ساخت و مواد به کار رفته در کمپرسور نیز بر عملکرد آن مؤثر است.
- قدرت موتور خودرو : کمپرسور از موتور خودرو نیرو می‌گیرد. اگر قدرت موتور کافی نباشد، نمی‌تواند انرژی لازم برای چرخش کمپرسور را تأمین کند.
- میزان گاز مبرد و روغن کمپرسور : کمبود یا اضافه بودن گاز مبرد و روغن کمپرسور می‌تواند بر کارایی آن تأثیر بگذارد.
- وضعیت تسمه و قطعات متصل به کمپرسور : شل بودن تسمه، خرابی بلبرینگ‌ها و سایر قطعات جانبی باعث افت کارایی کمپرسور می‌شود.
- شرایط محیطی : دمای محیط، رطوبت و آلودگی هوا می‌توانند بر میزان بار کاری کمپرسور و در نتیجه کارایی آن اثرگذار باشند.
- سرویس و نگهداری منظم : عدم سرویس دوره‌ای و تعویض به موقع روغن و فیلترها، کارایی کمپرسور را کاهش می‌دهد.
بله، در برخی موارد می‌توان کمپرسور کولر خودرو را تعمیر کرد، اما در مواردی نیز تعویض آن ضروری است. این بستگی به نوع و میزان خرابی کمپرسور دارد.
خرابی اجزای برقی مانند سیم‌کشی، فیوز یا رله با تعویض این قطعات قابل رفع است. مشکلات جزئی مکانیکی مانند خرابی واشرها، آسیب بلبرینگ‌ها یا نشتی روغن که با تعویض این قطعات می‌توان کمپرسور را تعمیر کرد. کمبود یا اضافه بودن گاز مبرد یا روغن کمپرسور که با شارژ مجدد قابل حل است.
اما در شرایطی تعویض کامل کمپرسور ضروری است. خرابی اساسی اجزای مکانیکی داخلی مانند پیستون‌ها، شاتون‌ها یا روتور که تعمیر آنها به صرفه نیست. در صورت آسیب شدید به پوسته یا محفظه اصلی کمپرسور در اثر ضربه یا خوردگی و یا افزایش بیش از حد هزینه تعمیر کمپرسور در مقایسه با تعویض آن با یک کمپرسور نو یا دست دوم با کیفیت مناسب،تعویض بهترین راه حل است.
